سطح شناسی پیوستگی آیات در تفسیر فخر رازی

خر رازی نخستین مفسری است که بیشترین توجه را به بحث پیوستگی آیات داشته و تحولی شگرف از جهت کمی و کیفی در ارتباط میان آیات به وجود آورده است. او سطوح ارتباط را در سه سطح تعریف می کند. سطح نخست را در پیوستگی میان بخش های مختلف یک آیه می بیند. سطح دوم را در پیوستگی آیات یک سوره اعم از آیات همجوار و غیر همجوار می داند. و سطح سوم را در پیوستگی میان آیات دو یا چند سوره همجوار و غیر همجوار تعریف می کند.

اهمیت سنجی عدالت و امنیت از منظر قرآن

یکی از موضوعات مهم و کلیدی زیرمجموعه عدالت و امنیت، بحث اهمیت عدالت یا امنیت است. در این بحث سه فرضیه درخور تصور است. در یک فرضیه عدالت اهمیت دارد و اهمیت آن بیش از امنیت است. در فرضیه دوم، امنیت اهمیت دارد و عدالت در رتبه بعدی قرار می گیرد، و در فرضیه سوم، عدالت و امنیت اهمیت برابر دارند و هیچ کدام بر دیگری مقدم نیست. پژوهش پیش رو با روش کتابخانه ای و تحلیل و بررسی آیات قرآن به سرانجام رسیده و نتیجه آن، اثبات اهمیت عدالت است و مستندسازی آن به تعریف عدالت و امنیت، آیات قرآن و روایات می باشد.

معنای متن در قرآن پژوهی ابوزید و هرمنوتیک هرش

ابوزید، قرآن‌پژوه مصری در بحث معنا و مغزی، وامدار نظریه هرش در بحث معنا و معناداری است. چنان که هرش برای هر متن یک معنا و یک معناداری به رسمیت می‌‌شناسد، ابوزید نیز برای متن یک معنا و یک مغزی در نظر می‌‌گیرد. هرچند ابوزید در اصل طرح معنا و مغزی خود را وامدار هرش می‌‌داند، اما تفاوت‌های درخور توجهی نیز میان دیدگاه ایشان وجود دارد که در این نوشتار به شش مورد از همانندی‌ها میان دو نظریه و سه مورد از تفاوت‌ها اشاره می‌‌شود.

شاخص های غذای طیب از دیدگاه قرآن کریم

هدف: تغذیه سالم، محور سلامت است. در مکاتب غربی، برای تغذیه سالم، استاندارد­هایی بر اساس شاخص­های برخواسته از دانش­، تکنولوژی­ و فلسفۀ غربی تهیه و تدوین شده که محصولات غذایی بر پایه آن تولید، توزیع و مصرف می­شوند. از این رو، شایسته است شاخص­های تغذیه سالم از دیدگاه اسلام و قرآن کریم نیز شناسایی و مبنای تولید محصولات غذایی در کشور و جهان اسلام قرار گیرد.

رویکردی ساخت گرا به معناشناسی عمل صالح در قرآن کریم

یکی از ترکیب‌های وصفیِ بسیار پرکاربرد در قرآن کریم، «عمل صالح» است. مراد خداوند از این عبارت چیست؟ مفسران برای دستیابی به پاسخ آن، از روش‌های گوناگون بهره جسته‌اند. در این پژوهش، از روش معناشناسی ساخت-گرا استفاده شده است. هدف این مقاله، نشان دادن دوایر معناییِ «عمل صالح» و دستیابی به معنای آن است. از این رو، نخست بر اساس معناشناسی تاریخی، ریشه شناسی آن مورد بررسی قرار گرفته و سپس بر پایۀ معناشناسی ساخت‌گرا، دوایر معناییِ «عمل صالح» با توجه به دوایر معناییِ واژه‌های متقارب آن: «خیر»، «حسن» و «معروف» و واژه‌های متقابل آن: «کذب»، «فسق» و «فساد»؛ تجزیه و تحلیل شده است.

درآمدی بر مفهوم تغییرات اجتماعی در قرآن

این نوشتار بر این مبنا به بررسی آیات قرآن که بیانگر روش‌ها، پیامدها، عوامل، شرایط، دلایل و در نهایت موانع ایجاد تغییرات است، پرداخته و با شرح آنها از کتب مختلف جامعه‌شناسی و نظرات مختلف در این حیطه، آراء قرآنی را از تفاسیر مختلف استخراج نموده و متناسب با هر مبحث نکاتی را مطرح کرده است.

تغییر مخاطب در قرآن؛ راهکارهای ترجمه

کتاب تغییر مخاطب در قرآن به یکی از موضوعات کلیدی در ترجمه و تفسیر قرآن کریم می‌پردازد که تاکنون مورد عنایت بایسته محققان و مترجمان قرار نگرفته است، به همین دلیل کاستی‌هایی در برداشت‌ها و شیوه انتقال تغییر مخاطب در ترجمه‌ها و تفاسیر قرآن به چشم می‌آید. این اثر کوشیده ضمن بررسی تحلیلی مقوله تغییر مخاطب و تعیین ساختار ویژه آن در نص کلام وحی و تبیین جایگاه آن نزد مخاطبان و صاحبان اندیشه و واکاوی برخی از مهم‌ترین ترجمه‌های فارسی و انگلیسی، معایب ساختاری و مفهومی ترجمه‌ها را شناسایی و در برگردان متن وحی به زبان‌های دیگر راهکارهای لازم را ارائه نماید.

اصول و قواعد کشف استدلالی غرض سوره های قرآن

نگرش ساختاری به سوره های قرآن، افق جدیدی در درک معانی بلند این کتاب آسمانی گشوده و روش های تازه ای در عرصه قرآن پژوهی و آموزش های قرآنی نموده است. بهره مندی از آثار و برکات ترسیم ساختار سوره های قرآن کریم قبل از هر چیز منوط به استخراج ساختار و غرض سوره ها به روش علمی و قابل دفاع است که بتوان تکیه گاه محکمی برای کارکردهای مختلف آن عرضه کرد. این پژوهش کوشیده است برای ضابطه مند نمودن مراحل کشف ساختار و غرض سوره های قرآن، برای نخستین بار، فرآیند علمی کشف ساختار و غرض سوره های قرآن را تبیین کند و به روش استدلالی قواعد هر مرحله را بنماید.

تفسیر اجتهادی سوره تحریم

تفسیر اجتهادی روشی در تفسیر قرآن است که بعد از تفسیر نقلی متداول شد و در واقع نتیجه پیشرفت علم تفسیر است. در این روش، مفسر بر اساس اصول و قواعد علمی به تفسیر قرآن می پردازد و افزون بر روایات تفسیری از سایر منابع معتبر نیز برای تفسیر قرآن و کشف مراد الهی استفاده می کند. برخی قرآن پژوهان «تفسیر اجتهادی» را «تفسیر عقلی» یا تفسیر به رأی ممدوح نامیده اند؛ اما باید توجه داشت که در تفسیر اجتهادی، عقل فقط یکی از منابع تفسیر است و از این رو نباید آن را شاخه ای از تفسیر عقلی دانست

اشتراک در RSS - گروه قرآن و مطالعات اجتماعی پژوهشکده اسلام تمدنی