این کتاب مهم‌ترین محورهای «روش تفسیر» : قواعد تفسیر، منابع تفسیر، علوم مورد نیاز در تفسیر و شرایط مفسر را داراست. «روش تفسیر» بخش میانی از سه حوزه اساسی روش‌تفسیر است که مرحله متقدم آن «مبانی تفسیر» و مرحله متأخر «شیوه و مراحل تفسیر» است. در درس‌های آغازین، از مبادی قواعد تفسیری سخن به میان آمده و در ادامه، به پنج قاعده اساسی در تفسیر قرآن پرداخته شده است: «توجه به مفاهیم کلمات در زمان نزول»، «در نظر گرفتن قواعد ادبیات عرب»، «در نظر گرفتن مجموعه قرائن»، «مبنا قراردادن علم و علمی» و «در نظر گرفتن انواع دلالتها».

درسنامه‌ ترجمه که در واقع روش‌شناسی ترجمه است، روش‌ها و ظرایف زبانی ترجمه را به بحث می‌گذارد و با بررسی اصول، مبانی و فرایند ترجمه قرآن، حرکت مترجم از زبان مبدأ به زبان مقصد را بازسازی کرده و به تصویر می‌کشد. در این کتاب، برخی مباحث فرعی و دخیل در حوزه ترجمه مورد توجه بوده و هرچند محور اصلی آن به مهم‌ترین متن حساس، یعنی قرآن کریم، اختصاص یافته، به متون دیگر و نیازهای ترجمه و آنها نیز نظر دارد. افزون بر این، تلاش کرده تا حد مجال، مباحث با دیدی جامع نگریسته شود.

این پژوهش بر اساس سرفصل دروس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای آشنا ساختن دانشجویان دوره کارشناسی رشته‌ی روان شناسی، روان‌شناسی تربیتی، مشاوره و گرایش های وابسته به آن با موضوعات و مباحث روان شناسی در قرآن و حدیث و در ادامه و تکمیل جلد اول این مجموعه انجام شده که دارای هفت فصل است. عناوین فصول این مجموعه به ترتیب عبارتند از: عواطف و هیجانات، روان شناسی اجتماعی، جاذبه های میان فردی، بهداشت روانی، آسیب شناسی روانی و رفتار نابهنجار، و سرانجام شخصیت در منابع اسلامی.

موضوعات و مباحث روان شناسی در قرآن و حدیث انجام و مشتمل بر ۸ فصل است. در فصل اول ضمن اشاره به تعریف و تاریخچه‌ روان شناسی، کلیات و مبانی نظری روان شناسی در قرآن و حدیث مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم به مبانی انسان شناسی در قرآن و حدیث پرداخته شده است. فصل سوم به تاریخچه و پیشینه‌ی پژوهشهای روان شناختی در قرآن و حدیث اختصاص یافته است. احساس و ادراک عنوان فصل بعدی این کتاب است. در فصل پنجم به اصول و مبانی رفتار پرداخته شده است. عنوان فصل ششم انگیزش و عوامل و فرایندهای موثر بر رفتار است. عنوان فصل هفتم، رشد در گستره‌ی زندگی است.

تفسیر قرآن کریم در گذر زمان همواره مایه دل‌مشغولی مکتب‌های گونه‌گون اسلامی با نگرش‌ها و مشرب‌های مختلف فکری بوده که جریان‌های متنوع تفسیری را پدید آورده است. هرچند این تنوع و گونه‌گونی از منظری نمایش شکوه و عظمت این کتاب آسمانی و ابعاد و لایه‌های به هم تنیده معارف آن‌ است، اما نگاه‌های یک‌سویه و گاه بی‌ضابطه در بستر این جریان‌ها،‌ برای اندیشمندان متعهد به صیانت مقاصد والای الهی،‌ همواره مایه‌ نگرانی بوده است. مجموعه‌آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری حاصل ملاحظات عالمانه‌ جمعی از اندیشمندان حوزه قرآن‌پژوهی در جریان‌های مختلف تفسیری متقدم و متأخر با دو نگاه جریان‌شناختی و آسیب‌شناختی است.

تفسیر قرآن‌کریم در گذر زمان همواره مایه دل مشغولی مکتب‌‌های گونه‌گون اسلامی با نگرش‌ها و مشرب‌های مختلف فکری بوده که جریان‌های متنوّع تفسیری را پدیدآورده است، هر چند این تنوّع و گونه‌گونی از منظری نمایش شکوه و عظمت این کتاب آسمانی و ابعاد و لایه‌های به هم تنیده معارف آن‌ است، اما نگاه‌های یک سویه و گاه بی‌ضابطه در بستر این جریان‌ها، برای اندیشمندان متعهد به صیانت مقاصد والای الهی، همواره مایه نگرانی بوده است. مجموعه حاضر حاصل ملاحظات عالمانه جمعی از اندیشمندان حوزه قرآن‌پژوهی در جریان‌های مختلف تفسیری متقدم و متأخر با دو نگاه جریان شناختی و آسیب‌شناختی است.

این اثر که جلد دوم مجموعه «بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری» است، شش فصل دارد. در فصل نخست، مفهوم لغوی و اصطلاحی اجتهاد و تطورات آن بیان، مکتب و روش تفسیری اجتهادی تعریف، دلائل مخالفان و موافقان آن بررسی و به اقسام آن اشاره می‌شود. در فصل‌های دوم تا ششم، پنج قسم از اقسام آن مکتب با عناوین: مکتب و روش تفسیری اجتهادی قرآن به قرآن، مکتب و روش تفسیری اجتهادی روایی، مکتب و روش تفسیری اجتهادی ادبی، مکتب و روش تفسیری اجتهادی علمی و مکتب و روش تفسیری اجتهادی فلسفی معرفی و نقد شده‌اند و در پایان نتیجه‌گیری می‌شود که «مکتب و روش تفسیری اجتهادی جامع» کامل‌ترین مکتب و روش در تفسیر قرآن کریم است.

یکی ازدانش‌های مؤثردر تفسیر صحیح آیات قرآن کریم آشنایی با امتیازها و کاستی‌های مکاتب، روش‌ها و کتاب‌های تفسیری است و از این‌رو، در رشته‌های تفسیر و علوم قرآن درسی با عنوان «مکاتب و رو‌ش‌های تفسیری» یا مشابه آن ارائه می‌شود. این اثر به عنوان متن درسی برای آن درس تهیه شده و مطالب ذیل را دربردارد: ۱. مباحث مقدماتی شامل: مفهوم‌شناسیِ مکاتب تفسیری، روش‌های تفسیری و ... ؛ نیز دسته‌بندی مفسران و دسته‌بندی تفاسیر و مکاتب تفسیری؛ ۲. مکتب و روش تفسیری در روایات نقل شده از معصومان(ع)؛ ۳. بررسی مکتب و روش‌ تفسیری صحابه و تابعین؛ ۴.

این اثر دربردارنده فصل‌های پنجم، ششم و هفتم از بخش دوم مجموعه مکاتب تفسیری است که به مباحث ذیل می‌پردازد: فصل پنجم. بررسی و نقد مکتب تفسیری اجتهادی روایی: تفسیر القمی، تفسیر الطبری، تفسیر القرآن العظیم ابن‌کثیر و تفسیر الصافی فیض کاشانی؛ فصل ششم. بررسی و نقد مکتب تفسیری اجتهادی ادبی: الکشاف زمخشری، جوامع الجامع طبرسی و انوار التنزیل بیضاوی؛ فصل هفتم. بررسی و نقد مکتب تفسیری اجتهادی علمی: الجواهر طنطاوی، کشف الاسرار النورانیّه اسکندرانی و تفسیر القرآن سِرْ سید احمدخان هندی.

این اثر که جلد دوم از مجموعه سه جلدی مکاتب تفسیری است فصل‌های دوم، سوم و چهارم بخش دوم کتاب را در بردارد و به مباحث ذیل می‌پردازد. فصل دوم: نقد و بررسی مکتب تفسیری باطنی محض، بیان ماهیت باطن قرآن و معیار صحت تفسیر باطنی، بررسی و ارزیابی شماری از تفسیرهای باطنی محض؛ فصل سوم: معرفی مکتب تفسیری اجتهادی، بررسی دلائل مخالفان و موافقان و اشاره به اقسام آن؛ فصل چهارم: نقد و بررسی مکتب اجتهادی قرآن به قرآن در قالب سه نظریه و ارزیابی تفسیرهای «المیزان فی تفسیرالقرآن» و «اضواء البیان» از تفسیرهای معروف این مکتب.