معرفی کتاب

نگرش ساختاری به سوره های قرآن، افق جدیدی در درک معانی بلند این کتاب آسمانی گشوده و روش های تازه ای در عرصه قرآن پژوهی و آموزش های قرآنی نموده است. بهره مندی از آثار و برکات ترسیم ساختار سوره های قرآن کریم قبل از هر چیز منوط به استخراج ساختار و غرض سوره ها به روش علمی و قابل دفاع است که بتوان تکیه گاه محکمی برای کارکردهای مختلف آن عرضه کرد. این پژوهش کوشیده است برای ضابطه مند نمودن مراحل کشف ساختار و غرض سوره های قرآن، برای نخستین بار، فرآیند علمی کشف ساختار و غرض سوره های قرآن را تبیین کند و به روش استدلالی قواعد هر مرحله را بنماید.

تفسیر اجتهادی روشی در تفسیر قرآن است که بعد از تفسیر نقلی متداول شد و در واقع نتیجه پیشرفت علم تفسیر است. در این روش، مفسر بر اساس اصول و قواعد علمی به تفسیر قرآن می پردازد و افزون بر روایات تفسیری از سایر منابع معتبر نیز برای تفسیر قرآن و کشف مراد الهی استفاده می کند. برخی قرآن پژوهان «تفسیر اجتهادی» را «تفسیر عقلی» یا تفسیر به رأی ممدوح نامیده اند؛ اما باید توجه داشت که در تفسیر اجتهادی، عقل فقط یکی از منابع تفسیر است و از این رو نباید آن را شاخه ای از تفسیر عقلی دانست

هنگامي كه قرآن كريم را تلاوت مي‌كنيم، در كمتر صفحه‌اي است كه با عبارتي از «عملوا الصالحات» و مشتقات مرتبط با آن روبرو نشويم. شاید تا به حال این سؤال برای شما پیش آمده باشد که مراد خداوند از «عمل صالح» چیست؟ آن‌چه در پيش روي داريد، مطالعه‌اي معناشناسانه درباره‌ي «عمل صالح» در قرآن كريم است كه نگارنده سعي كرده است ميان معناشناسي معاصر و معناشناسي قرآني در سنّت تفسيري قرآن كريم جمع كند و با توجّه به ساختار خاص قرآن كريم، بر اساس مدلي معناشناختي، پرده از گوشه‌اي از مؤلفه‌هاي معناييِ اين واژه‌ي پركاربرد قرآني بردارد.

در تفسیر قرآن به قرآن به عنوان یکی از روش‌های تفسیری، مباحث بسیاری در خور بحث و بررسی است که یکی از جدی‌ترین و مهم‌ترین آنها بحث مبانی است. مبانی قرآنی تفسیر، مجموعه باورهایی است که بنیان تفسیر را شکل داده و تفسیر قرآن با نظرداشت آن باورها شکل می‌گیرد و مبانی تفسیر قرآن به قرآن، آن دسته از باورهایی است که ناظر به خصوصیات و ویژگی‌های یک روش تفسیر است.

تاکنون در خصوص اندیشه سیاسی در اسلام نگرش های متفاوتی شکل گرفته است. برخی از مستشرقان اسلام اولیه را عاری از سیاست دانسته و بر این باورند که اسلام در پی تحولاتی که پس از هجرت نبی رخ داد سیری تکاملی به خود گرفت و وارد عرصه سیاست شد. معدود اندیشمندان معاصر عرب نیز چنین می اندیشند. گروهی دیگر منعکس نشدن اندیشه سیاسی در دوره مکی را ناشی از فراهم نبودن شرایط می دانند و نه سیاسی نبودن اسلام در آن عهد.
نوآوری اثر حاضر در استدلال نویسنده بر این امر است که اندیشه سیاسی در اسلام بخشی از آموزه های نخسنین اسلامی است و پیامبر گرامی برای تحقق آن در صدد تاسیس حکومتی در مکه برآمد.

تحولات سیاسی اجتماعی معاصر توجه و اقبال قرآن پژوهان به سیاست را افزون ساخته است. تبیین دیدگاه قرآن کریم درباره سیاست، تفسیر سیاسی را به مثابه رویکردی خاص در تفسیر قران کریم به دنبال داشته است. امروزه می توان با چنین رویکردی به سیاست قرآن نگریست. اثر حاضر به مثابه درآمدی بر تفسیر سیاسی قرآن درباره مفهوم و مبانی تفسیر سیاسی بحث کرده است و از مفاهیم بنیادی سیاسی در قرآن الگوی خط مشی های سیاسی در قرآن و گونه شناسی آموزه های سیاسی قرآن سخن رانده است.

یکی از پررونق ترین و قدیمی ترین رشته های علوم قرآنی، فقه پژوهی قرآنی است که از دیر زمان با عنوان مستقل تفسیر آیات الاحکام و فقه القرآن مطرح بوده است. نوشته حاضر در نه فصل به توضیح و تنقیح برخی از مباحث مقدماتی و نظری فقه پژوهی قرآنی می پردازد.