آگاهی از تاریخ تفسیر، در تفسیر صحیح قرآن و استفاده بهینه از آثار تفسیری نقش مهم و بسزایی دارد. در تاریخ تفسیر با ویژگی‌های مفسران، کتاب‌های تفسیری، چگونگی تفسیر در دوران‌های مختلف، تغییرات و تطورات مکاتب و روش‌های مختلف تفسیری آشنا می‌شویم. کتاب تاریخ تفسیر قرآن برای نیل به این اهداف تدوین شده است. جلد نخست این اثر تاریخ تفسیر عصر رسالت تا پایان عصر غیبت صغرا (۳۲۹ ﻫ ق) را در بر‌می‌گیرد، و در آن حدود ۲۸۰ مفسر و ۴۸ کتـاب تفسیری موجود و بیش از ۲۳۰ کتاب تفسیری مفقود معـرفی می‌شود. همچنین اثبـات تفسـیرشدن تمام قـرآن توسط پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و اله، کتابت تفسیر در عصر آن حضرت، وجود مفسران برگزیده خدا پس از ایشان، نقش امامان معصوم علیهم‌‌السلام در تفسیر قرآن، معرفی مفسران صحابی، تابعین و پس از تابعین، و بیان مآخذ، ویژگی‌ها و تطورات تفسیر در عصر رسالت، عصر حضور امامان معصوم علیهم‌‌السلام و عصر غیبت صغرا نیز از دیگر مباحث این جلد است.