چکیده
قرآن، کتاب تربیت و تفسیر تربیتی متکفل تبیین قرآن با این رویکرد است که به خاطر نزدیکی با اهداف بنیادین قرآن، برخورداری از جلوه‌های کاربردی و جذاب، سازگاری با نیازهای متنوع آدمی، فراگیری طیف زیادی از مخاطبان؛ جلالت ویژه‌ای دارد. جریان تفسیر تربیتی به‌سان درختی پربرکت، در عصر نبوی (ص) ریشه‌دار گردید و توسط اهل بیت: بالنده شد؛ سپس در طول تاریخ تفسیر با فرازها و فرودهایی ادامه یافت و در قالب رویکردهای تفسیری نقلی، واعظانه، عرفانی و اجتماعی ارائه شد. در دو سده اخیر و همزمان با نهضت عظیم «بازگشت به قرآن» و نگرش‌های اصلاح طلبانه نسبت به فهم قرآن، بستر کمال بیش از پیش این جریان فراهم شد؛ به برکت این تحول رویکردی، تفاسیر بسیاری با برخورداری از شاخصه‌های «عام» این جریان نگارش شد. در دهه‌های اخیر نیز تلاشهایی به منظور نگارش تفاسیر تخصصی با هدف نظام سازی و بهره گیری از داده های علوم تربیتی مبتنی بر تعامل دوسویه قرآن و علوم تربیتی دیده می شود. جریان‌شناسی تفسیر تربیتی، ظرفیت عظیم تربیتی قرآن را بازخوانی کرده و آسیب شناسی آن نیز کمبودهای آن را می‌نمایاند و مانع رهزنی‌های نظری و عملی می گردد.